1. Bezpłatne przejazdy autostradami państwowymi.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw ma na celu realizację jednej z obietnic wyborczych złożonych przez Jarosława Kaczyńskiego w trakcie konwencji “Programowy Ul Prawa i Sprawiedliwości”, która odbyła się w dniach 13-14 maja br.

Ustawa wprowadza całkowitą rezygnację z poboru opłaty za przejazd autostradą na odcinkach zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad (tzw. autostrady państwowe) od pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (czyli samochodów osobowych oraz motocykli). Dotychczas były dwa takie odcinki: na A2 Stryków – Konin (99 km) i na A4 Wrocław – Sośnica (162 km). Od 1 lipca przejazd nimi jest bezpłatny. Nadal pobierana będzie jednak opłata elektroniczna od pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i autobusów poruszających się tymi odcinkami autostrad.

Tzw. autostrady koncesyjne, tj. odcinek A1 Rusocin – Nowa Wieś (152 km), odcinek A2 Świecko – Konin (255 km) z wyłączeniem bezpłatnego odcinka między węzłami Poznań Zachód i Poznań Wschód (17 km) i odcinek A4 Katowice – Kraków (60 km) będą dalej płatne. Choć rząd zobowiązał się do prowadzenia działań i negocjacji, których celem jest doprowadzenie do zwolnienia z opłat na autostradach zarządzanych przez koncesjonariuszy od połowy przyszłego roku. Dodatkowo rząd zadeklarował zwolnienie z opłat samochodów osobowych i motocykli za przejazd autostradą A1 na odcinku Rusocin – Nowa Wieś (Gdańsk – Toruń) w weekendy wakacyjne – od 12⁰⁰ w piątek do 12⁰⁰ w poniedziałek (do 12⁰⁰ w środę 16 sierpnia) – łącznie z pierwszym weekendem września.

Opisane wyżej zmiany zapewnią obywatelom bezpłatny dostęp do dróg krajowych najwyższych klas, zmniejszą wydatki ponoszone przez kierowców samochodów osobowych. Oczekiwane jest także przeniesienie części ruchu z dróg alternatywnych na autostrady. A w efekcie zwiększenie poziomu bezpieczeństwa na drogach krajowych i samorządowych w bezpośrednim sąsiedztwie odcinków płatnych. Zaoszczędzone zostaną dzięki temu środki na ich utrzymanie oraz remonty.

Ustawa wprowadza także zakazy, które mają uniemożliwić, uciążliwe dla kierowców osobówek, tzw. wyścigi słoni, a tym samym zwiększyć przepustowość autostrad. Kierujący pojazdem kategorii N2 lub N3 (pojazdem zaprojektowanym i wykonanym do przewozu ładunków, mającym maksymalną masę przekraczającą 3,5 tony) lub zespołem pojazdów o długości ponad 7 m na autostradzie lub drodze ekspresowej o trzech lub więcej wyznaczonych pasach ruchu na jezdni w jednym kierunku, będzie obowiązany korzystać wyłącznie z dwóch pasów ruchu przeznaczonych dla danego kierunku, znajdujących się najbliżej prawej krawędzi jezdni. Z kolei kierującemu pojazdem kategorii N2 lub N3 zabrania się wyprzedzania pojazdu samochodowego na autostradzie i drodze ekspresowej o wyłącznie dwóch pasach ruchu przeznaczonych dla danego kierunku ruchu, chyba że pojazd wyprzedzany porusza się z prędkością znacznie mniejszą od dopuszczalnej dla pojazdów kategorii N2 lub N3 obowiązującej na danej drodze. Zakazu tego nie będzie się stosować do wyprzedzania pojazdów wykonujących na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne wysyłających żółte sygnały błyskowe.

Senat przyjął ustawę bez poprawek. Ustawa weszła w życie 1 lipca br.

2. Rady seniorów.

Aktywizacja seniorów ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie. Jest istotna dla funkcjonowania seniorów w codzienności. Mimo wzrostu świadomości znaczenia i roli seniorów we współczesnym świecie, rady seniorów nie stały się zjawiskiem powszechnym. W Polsce funkcjonuje jedynie około 350 rad seniorów na 2477 gmin. Z tego powodu dwa projekty ustaw o radach seniorów w jednostkach samorządu terytorialnego (jst) – gminach, powiatach i województwach – zgłosiły dwie grupy posłów: z Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska oraz z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.

Ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa jest owocem wspólnej pracy nad tymi projektami. Stwarza ona podstawy prawne do powoływania rad seniorów na szczeblu powiatowym oraz wojewódzkim, a także modyfikuje obowiązujące regulacje dotyczące rad seniorów w samorządzie gminnym, zmierzając do zapewnienia większej skuteczności w powoływaniu tych rad. Ustawa, wprowadza zasadniczo jednolite regulacje na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego. Opiera się na następujących rozwiązaniach:

1. Rada gminy, rada powiatu oraz sejmik województwa mogą wyrazić zgodę na utworzenie odpowiednio gminnej, powiatowej lub wojewódzkiej rady seniorów z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk. Rozpatrzenie wniosku następuje w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia jego złożenia. W przypadku odrzucenia wniosku kolejny wniosek może być złożony przez uprawniony podmiot nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy.

2. Rada gminy, powiatu oraz sejmik mają obowiązek utworzyć odpowiednio gminną, powiatową, wojewódzką radę seniorów, jeżeli z wnioskiem o utworzenie wystąpi wymagana ustawowo liczba mieszkańców odpowiednio gminy, powiatu oraz województwa, którzy ukończyli 60 lat:

1. w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 50 mieszkańców tej gminy;

2. w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 100 mieszkańców tej gminy;

3. w powiecie do 100 000 mieszkańców – co najmniej 150 mieszkańców tego powiatu;

4. w powiecie powyżej 100 000 mieszkańców – co najmniej 250 mieszkańców tego powiatu;

5. w województwie do 2 000 000 mieszkańców – co najmniej 500 mieszkańców tego województwa;

6. w województwie powyżej 2 000 000 mieszkańców – co najmniej 800 mieszkańców tego województwa.

Rozpatrzenie wniosku i utworzenie rady seniorów następuje w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia formalnie poprawnego wniosku.

3. Gminna, powiatowa oraz wojewódzka rada seniorów mają charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny – mogą one kierować zapytania lub wnioski w sprawach dotyczących odpowiednio gminy, powiatu oraz województwa, na które odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta oraz marszałek województwa albo osoby przez nich upoważnione odpowiadają w terminie 30 dni od dnia ich otrzymania.

4. Rada gminy, powiatu oraz sejmik tworząc gminną, powiatową, wojewódzką radę seniorów nadają jej statut określający w szczególności: tryb i kryteria wyboru jej członków, zasady i tryb jej działania, długość jej kadencji (z tym że kadencja nie może trwać dłużej niż kadencja organu stanowiącego danej jst, na terenie której funkcjonuje ta rada), zasady wygaśnięcia mandatu i odwołania jej członków oraz zasady zwrotu kosztów z tytułu udziału w posiedzeniach rady seniorów lub zorganizowanych wydarzeniach, w tym ich maksymalną wysokość podlegającą zwrotowi.

5. Obsługę administracyjno-biurową gminnej rady seniorów, powiatowej rady seniorów i wojewódzkiej rady seniorów zapewnia odpowiednio urząd gminy, urząd powiatu i urząd marszałkowski.

Senat wprowadził do ustawy 11 poprawek, 3 z nich przyjął Sejm. Ustawa weszła w życie 11 kwietnia br.

3. Pomoc państwa w uzyskaniu własnego mieszkania.

Rządowy projekt ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe ma za zadanie wsparcie systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe oraz wprowadzenie okresowych dopłat do rat spłaty kredytów hipotecznych udzielanych na zakup pierwszego mieszkania. Rozwiązania ustawowe (program Pierwsze Mieszkanie) zostały przygotowane zgodnie z kierunkiem realizowanej przez państwo polityki mieszkaniowej.

Zasadniczym celem ustawy jest poprawa stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa poprzez wsparcie systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe związane z pozyskaniem pierwszego własnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, a także – w okresie utrzymywania się wysokich stóp procentowych – zwiększenie zdolności do zaciągnięcia i spłaty kredytów udzielanych w celu sfinansowania nabycia lub budowy pierwszego własnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Ponadto ustawa zakłada wprowadzenie rozwiązań zabezpieczających inwestorów budujących mieszkania w ramach rządowego programu wsparcia społecznego budownictwa czynszowego oraz najemców takich mieszkań przed konsekwencjami wzrostu obciążeń finansowych.

Ustawa reguluje w szczególności następujące zagadnienia:

1. określa szczegółowe warunki systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe, polegającego na dokonywaniu comiesięcznych wpłat na Konto Mieszkaniowe; wpłaty dokonywane na konto mają spełniać następujące kryteria:

• maksymalna miesięczna wpłata nie może przekraczać 2000 zł,

• minimalna miesięczna wpłata nie może być niższa niż 500 zł;

2. przesądza, że konto będzie mogło być prowadzone na rzecz oszczędzającego, który ukończył 13. rok życia, i który w dniu zakładania konta nie miał ukończonych 45 lat; osiągnięcie wymaganej granicy wieku uzasadnione jest uzyskaniem przez osobę małoletnią ograniczonej zdolności do czynności prawnych;

3. wskazuje, że okres prowadzenia konta nie będzie mógł przekraczać 10 lat liczonych od dnia 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym umowa została zawarta; po upływie wskazanego terminu prowadzenia konta, rachunek zostanie przekształcony przez bank w Lokatę Mieszkaniową; przekształcenie następować będzie w drodze jednostronnej zmiany warunków umowy;

4. określa, że termin prowadzenia tej lokaty będzie wynosił 12 miesięcy; lokata będzie odnawialna, jednak nie więcej niż cztery razy; wyjątkiem będzie sytuacja, w której odnowienie lokaty następować będzie przed ukończeniem przez oszczędzającego 30 lat – w takim przypadku lokata będzie odnawialna bez względu na liczbę poprzednich odnowień;

5. wprowadza premię mieszkaniową, która ma stanowić zabezpieczenie oszczędzającego przed utratą wartości gromadzonych środków, uwzględniając przy tym wzrost cen towarów i usług (inflację) oraz zmianę poziomu kosztów budowy mieszkań w okresie oszczędzania; premia jest adresowana do osób oszczędzających, którzy po okresie systematycznego oszczędzania będą realizować jeden z określonych przez ustawę celów mieszkaniowych; premia wypłacana będzie wraz ze środkami pieniężnymi zgromadzonymi na koncie albo lokacie, w terminie 14 dni od dnia złożenia dyspozycji wypłaty tych środków wraz z premią albo w terminie późniejszym wskazanym przez oszczędzającego w tej dyspozycji;

6. określa zasady udzielania Bezpiecznego Kredytu 2%; kredyt ten będzie mogła uzyskać osoba do 45. roku życia, która nie ma i nie miała mieszkania, domu ani spółdzielczego prawa do lokalu lub domu; w przypadku małżeństwa lub rodziców co najmniej jednego wspólnego dziecka, warunek wieku spełnić będzie musiało przynajmniej jedno z nich;

7. maksymalna wysokość Bezpiecznego Kredytu 2%, który będzie mogła uzyskać jedna osoba to 500 000 zł, zaś w przypadku małżeństwa lub rodziców z dzieckiem maksymalna kwota kredytu wyniesie 600 000 zł;

8. Bezpieczny Kredyt 2% będzie mógł być udzielony kredytobiorcy dysponującemu wkładem własnym nieprzekraczającym 200 000 zł lub nieposiadającemu wkładu własnego;

9. w przypadku gdy wkładem własnym kredytobiorcy jest wyłącznie nieruchomość gruntowa niezabudowana domem jednorodzinnym, budynkiem w obrębie którego znajduje się lokal mieszkalny oraz na której przed dniem wejścia w życie ustawy rozpoczęto budowę domu jednorodzinnego, kredyt może zostać udzielony, jeżeli łączna wysokość tego wkładu i tego kredytu nie przekracza 1 000 000 zł, a kredyt ten jest udzielany w celu pokrycia całości albo części wydatków związanych z dalszą budową tego domu, w tym z jego wykończeniem; kwota kredytu nie będzie mogła przekroczyć 100 000 zł (albo 150 000 zł, gdy kredytobiorca prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z małżonkiem);

10. Bezpieczny Kredyt 2% to kredyt z dopłatami do spłacanych rat; okres spłaty – minimum 15 lat, waluta kredytu – PLN;

11. dopłata do Bezpiecznego Kredytu 2% będzie stanowiła różnicę pomiędzy średnim oprocentowaniem nowo udzielanych kredytów o stałej stopie procentowej przez okres 5 lat, a oprocentowaniem kredytu wynoszącym 2%; dopłata do rat kredytów będzie przysługiwała przez okres 10 lat; w okresie objętym dopłatami spłata części kapitałowej Bezpiecznego Kredytu 2% będzie następować w częściach równych ustalanych z uwzględnieniem całego okresu spłaty tego kredytu, zaś po wygaśnięciu dopłat do rat spłata Bezpiecznego Kredytu 2% będzie następować w ratach równych, chyba że kredytobiorca złoży wniosek o utrzymanie dotychczasowego sposobu spłaty;

12. Bezpieczny Kredyt 2% będzie udzielany do dnia 31 grudnia 2027 r.

Ustawa zawiera wiele innych szczegółowych przepisów epizodycznych i przejściowych, zmian dotyczących np. programu wsparcia społecznego budownictwa czynszowego. A także przepisy nie związane z zasadniczym tematem ustawy, np. w zakresie ochrony granicy państwowej. Z jej treścią (albo streszczeniami udostępnianymi przez banki w ramach reklamy oferowanych przez siebie produktów) powinny dokładnie zapoznać się te osoby, które zamierzają założyć Konto Mieszkaniowe lub skorzystać z Bezpiecznego Kredytu 2%.

Obecnie w programie uczestniczy 7 banków: PKO BP, Pekao S.A., Alior Bank, VeloBank, Spółdzielcza Grupa Bankowa SGB-Bank S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości BPS S.A., Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie. Inne banki też deklarują zamiar udziału w programie.

Senat wprowadził do ustawy 24 poprawki. Sejm przyjął 18 spośród nich. Większość przepisów ustawy weszła w życie 1 lipca br. Z kolei przepisy mające na celu wsparcie najemców korzystających z dopłat do czynszów weszły w życie 16 lipca.

Jerzy Czerwiński – Senator RP