Na czym polega badanie OCT i kiedy się je wykonuje?

Postęp technologiczny w okulistyce umożliwia dziś niezwykle dokładną ocenę struktur oka. Jednym z kluczowych osiągnięć w tej dziedzinie jest badanie OCT, czyli optyczna koherentna tomografia. Dzięki niemu możliwe jest obrazowanie tkanek oka z mikroskopijną precyzją, co pozwala na wczesne wykrycie i monitorowanie wielu chorób okulistycznych. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest badanie OCT, jak przebiega, w jakich przypadkach jest zalecane i jakie są jego zalety oraz ograniczenia.

Czym jest badanie OCT?

OCT (ang. Optical Coherence Tomography) to nieinwazyjne, bezbolesne badanie diagnostyczne umożliwiające uzyskanie przekrojowych obrazów struktur oka, głównie siatkówki, plamki żółtej i nerwu wzrokowego. Technologia ta wykorzystuje światło o długości fali zbliżonej do podczerwieni, które odbija się od kolejnych warstw tkanek oka. Dzięki temu uzyskuje się obrazy o bardzo wysokiej rozdzielczości (rzędu kilku mikrometrów), co umożliwia wykrycie zmian niewidocznych podczas standardowego badania dna oka. Badanie to można porównać do tomografii komputerowej, jednak zamiast promieni rentgenowskich używane jest światło, co czyni je całkowicie bezpiecznym.

Jak przebiega badanie OCT?

Badanie OCT jest szybkie, bezbolesne i nie wymaga specjalnego przygotowania. W większości przypadków nie jest konieczne rozszerzanie źrenic, chociaż w niektórych sytuacjach lekarz może zdecydować o podaniu kropli rozszerzających. Pacjent siada przed aparatem, opiera brodę i czoło na podpórkach i patrzy w wyznaczony punkt świetlny. Urządzenie skanuje struktury oka, a cała procedura trwa zwykle kilka minut dla każdego oka. Po zakończeniu badania obrazy są natychmiast dostępne do analizy przez okulistę. Wyniki mogą być archiwizowane, co umożliwia porównanie zmian w czasie i ocenę skuteczności leczenia.

Kiedy wykonuje się badanie OCT?

OCT znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach okulistyki. Najczęściej wykonuje się je w przypadku:

• Jaskry – OCT pozwala na ocenę grubości warstwy włókien nerwowych siatkówki (RNFL) oraz wyglądu tarczy nerwu wzrokowego. Dzięki temu możliwe jest wykrycie zmian jeszcze przed wystąpieniem ubytków w polu widzenia.
• Zwyrodnienia plamki żółtej (AMD) – zarówno w postaci suchej, jak i wysiękowej, OCT umożliwia ocenę stanu komórek siatkówki i wykrycie obecności płynu lub patologicznych naczyń.
• Retinopatii cukrzycowej i obrzęku plamki – badanie umożliwia wczesne wykrycie zmian w strukturze siatkówki, nawet jeśli pacjent nie odczuwa jeszcze pogorszenia widzenia.
• Zakrzepów naczyń siatkówki – OCT pozwala na dokładną ocenę skutków zakrzepów, takich jak obrzęk siatkówki czy niedokrwienie.
• Chorób nerwu wzrokowego – takich jak zapalenie, zanik czy neuropatie.
• Oceny rogówki i przedniego odcinka oka – tzw. OCT przedniego odcinka wykorzystywane jest m.in. przed zabiegami chirurgii refrakcyjnej lub w diagnostyce jaskry z wąskim kątem przesączania.

Zalety i ograniczenia badania OCT

OCT jest obecnie jednym z najbardziej precyzyjnych badań w okulistyce. Jego największe zalety to:

• Wysoka rozdzielczość obrazowania – pozwala na wykrycie zmian mikroskopijnych.
• Nieinwazyjność i bezpieczeństwo – brak promieniowania jonizującego.
• Szybkość wykonania i natychmiastowa dostępność wyników.
• Możliwość porównywania wyników w czasie – idealne narzędzie do monitorowania leczenia.

Wśród ograniczeń warto wymienić:

• Trudności z wykonaniem badania przy zaćmie lub innych zmętnieniach ośrodków optycznych oka.
• Wymóg współpracy pacjenta – konieczność utrzymania stabilnej pozycji.
• Niemożność wykonania badania u osób z bardzo wąskimi szparami powiekowymi lub problemami z otwarciem oka.

Dla kogo szczególnie zalecane jest badanie OCT?

Badanie OCT powinno być wykonywane u:

• Osób powyżej 50. roku życia – profilaktyka AMD i jaskry.
• Pacjentów z cukrzycą – kontrola ewentualnych powikłań siatkówki.
• Osób z rozpoznaną lub podejrzewaną jaskrą.
• Pacjentów zgłaszających objawy takie jak: zniekształcenie obrazu, mroczki, pogorszenie ostrości widzenia.
• Osób po operacjach okulistycznych – w celu oceny skuteczności leczenia i wykluczenia powikłań.

Badanie OCT jest niezwykle ważnym narzędziem we współczesnej okulistyce, umożliwiającym dokładną ocenę stanu siatkówki, nerwu wzrokowego i innych struktur oka. Jego nieinwazyjny charakter, wysoka czułość diagnostyczna i szybki czas wykonania sprawiają, że stanowi standard w monitorowaniu wielu chorób oczu. Regularne wykonywanie OCT w grupach ryzyka pozwala na wykrycie zmian chorobowych we wczesnym stadium, co znacząco zwiększa szansę na skuteczne leczenie i zachowanie dobrego widzenia.

artykuł sponsorowany