24 marca 1945 roku
Dzisiaj przypada 77 rocznica zdobycia Nysy przez Armię Czerwoną.
Od wczesnych godzin porannych 23 marca 1945 roku, oddziały 72. Dywizji Strzeleckiej od północy, 125. Dywizji Strzeleckiej od wschodu oraz 120. i 229.
Dywizji Strzeleckiej od południowego wschodu prowadziły intensywne natarcie w celu zdobycia miasta, dotarcia do brzegów rzeki i następnie wzdłuż jej koryta, prowadzenia działań w kierunku zachodnim. Pułki strzeleckie zostały wsparte wchodzącymi w skład 21. Armii oddziałami pancernymi – 26. Gwardyjskim Samodzielnym Pułkiem Czołgów Ciężkich oraz 1238. Pułkiem Artylerii Samobieżnej, prowadzącymi działania w okolicy Jędrzychowa i terenu poligonu oraz wzdłuż drogi Kubice-Wyszków Śląski-Dolna Wieś. Równocześnie działania zaczepne od północy prowadziły pododdziały 6. Gwardyjskiego Korpusu Zmechanizowanego oraz od południowego wschodu 10. Gwardyjskiego Korpusu Pancernego.
Rozpoczęcie ataku zostało poprzedzone ponad godzinnym przygotowaniem artyleryjskim, w którym wzięły udział wszystkie jednostki artylerii znajdujące się w okolicy – oprócz artylerii dywizyjnej i pułkowej (zazwyczaj armaty 76 mm i haubice 122 mm) ostrzał prowadziły także ciężkie haubice 152 i 203 mm, moździerze 120 i 160 mm oraz artyleria rakietowa (katiusze BM-13 i BM-31).
Jednocześnie przez cały dzień intensywnie operowało radzieckie lotnictwo, co rusz wykonując naloty bombowe i ataki szturmowe na wykryte oddziały niemieckie.
W tym czasie okolic Nysy broniły oddziały 20. Dywizji Pancernej, 1. Dywizji Pancerno-Spadochronowej Hermann Göring, 45. Dywizji Grenadierów Ludowych (odpowiedzialnej bezpośrednio za obronę Nysy), 10. Dywizji Grenadierów Pancernych, 100. Dywizji Strzelców oraz oddziału zaporowego płk Capelle. W samym mieście dowódca obrony płk Sparre miał do dyspozycji dwie kompanie Volkssturmu, grupę bojową majora Briesta, dwie kompanie piechoty, kompanię pionierów oraz batalion pionierów kapitana Fietza, odpowiedzialnego za wysadzenie mostu kolejowego, który stanowił ostatnią drogę odwrotu jednostek broniących północnej części miasta.
Do wieczora 23 marca oddziały 187. Pułku Strzeleckiego dotarły do rzeki w okolicy ul. Ujejskiego, a następnie wraz z 14. Pułkiem Strzeleckim prowadziły oczyszczanie północnej części miasta.
Od południa i wschodu żołnierze radzieccy wdarli się do miasta późnym wieczorem 23 marca, a około godziny 1 w nocy dotarli w okolice Rynku. Chwilę przed tym sztab obrony opuścił miasto przedzierając się ulicą Prudnicką, Mariacką, Plac Staromiejski dalej przez Kaczy Dołek w stronę Zamłynia.
Do wieczora 24 marca miasto zostało całkowicie opanowane przez Armię Czerwoną. Większość dostępnych zdjęć przedstawiających Nysę pochodzi z godzin popołudniowych 24 marca i 25 marca, kiedy przebywali tu korespondenci I. Frontu Ukraińskiego. Na znanych już zdjęciach widzimy okolice ul. Kościuszki, a także ulicę Celną i Rynek z praktycznie niezniszczoną zabudową.
Kto więc zniszczył miasto?
CDN.
Opracował: Maciej Krzysik
