Po 1945 r. na bazie wspomnianych w poprzednim poście przedsiębiorstw utworzono „Zakłady Urządzeń Przemysłowych” ZUP, które produkowały maszyny i urządzenia dla przemysłu chemicznego, petrochemicznego, energetyki i ochrony środowiska. Przez ponad 50 lat fabryka wytwarzała do 35 tys. ton urządzeń rocznie, z czego w szczytowym okresie ponad 70 proc. znajdowało nabywców za granicą. Jako generalny dostawca kompletnych obiektów przedsiębiorstwo wysyłało instalacje do produkcji kwasu siarkowego do Rosji i innych republik ZSRR, Niemiec, Czechosłowacji, Maroka i Turcji. W okresie największej prosperity ZUP zatrudniały 4580 osób. W latach 70. miały własną szkołę zawodową i liceum, kształcące łącznie 500 uczniów.

W epoce propagandy sukcesu zrodził się pomysł rozbudowania ZUP w największą w historii „fabrykę fabryk”. W myśl umowy zawartej w 1972 r. kolos, któremu nadano imię ZUP-II, miał dostarczyć do ZSRR 45 tys. ton aparatury chemicznej. Nie bacząc na koszty, sięgające wówczas 2,5 mld złotych (ZSRR w nich nie partycypował), zaczęto wznosić na podmokłych nieużytkach gigantyczne betonowe i stalowe konstrukcje. Pieczę nad pracami trzymały ZUP, a pieniądze płynęły z budżetu centralnego. W sierpniu 1980 r. Rada Ministrów najpierw wstrzymała inwestycję, a potem całkowicie jej zaniechała. Na placu budowy pozostał wysoki na 12 pięter, długi na pół kilometra i szeroki na 120 metrów rdzewiejący artefakt upamiętniający epokę. W 1990 r. władze Nysy przejęły go wraz z gruntem od przedsiębiorstwa i sprzedały na złom.

W tym samym czasie, gdy w kraju zaczęła funkcjonować gospodarka rynkowa, rynek radziecki całkowicie zniknął z mapy eksportowej ZUP. W 1991 r. fabryka rozpoczęła proces prywatyzacji, a w 1996 r. weszła w skład 12. Narodowego Funduszu Inwestycyjnego “Piast”. W marcu 2002 roku ogłoszono upadłość zakładu.

Oprac. Edward Hałajko