Przy ogromnym masywie kościoła św. Jakuba i Agnieszki stoi niepozorny budynek, który czeka na remont. To dawna Kaplica Świętej Anny, której korzenie sięgają początku XVI wieku. Obecnie po zniszczeniach wojennych jest jednym z najstarszych obiektów w nyskim śródmieściu. Choć późniejsze przebudowy znacznie zatarły jej cechy stylowe to wciąż możemy odnaleźć szereg elementów świadczących o odległej metryce zabytku.

Zanim powstała właściwa, renesansowa kaplica – wcześniej, ponieważ już XV wieku w tym miejscu został założony przytułek dla osieroconych chłopców.

Tak o kaplicy pisała Krystyna Dubiel:

Początki jego istnienia sięgają XV wieku, kiedy to proboszcz kościoła św. Jakuba Pudwek (czasem pojawia się nazwisko Jacob Budek) założył w 1417 r. przytułek dla osieroconych chłopców, po zrazie panującej w latach 1413-1414. Pedewitz w swoich zapiskach podaje, że przytułek został umieszczony w jednym z zabudowań należących do plebana. W przykościelnej szkole pobierali naukę, a dach nad głową zapewniał im wspomniany przytułek. Dom początkowo nie miał środków na utrzymanie, więc uczniowie musieli zdobywać środki poprzez zbieranie jałmużny. Raz w tygodniu w środy chodzili po mieście i prosili o wsparcie dla siebie. Od słowa mendicare określającego żebrać ich dom nazwano domem mendykantów. Chłopcy pełnili ponadto rolę ministrantów, dzwonników, wykonywali w kościele śpiewy liturgiczne. Jak wyglądał przytułek dokładnie nie wiadomo. Pewne jest, iż w 1513 r. biskup Jan V Thurzo ufundował dla przytułku kaplicę św. Anny. Pamiątką po biskupiej fundacji jest płyta erekcyjna, wmurowana w zachodnią ścianę. Z tego samego okresu pochodzi płaskorzeźba św. Anny Samotrzeciej, umieszczona nad wejściem.

Kaplica świętej Anny, znajdująca się w Bazylice św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie, to jedno z mniej znanych, ale niezwykle cennych miejsc sakralnych tego zabytkowego kompleksu. Choć jej wnętrze zostało poważnie zniszczone w 1945 roku, zachowane elementy oraz historia związana z tym miejscem wciąż budzą zainteresowanie miłośników sztuki i historii.

Po ostatniej wojnie, w budynku przytułku również znalazły schronienie osierocone dzieci. Pod patronatem Caritas do 1947 r. siostry franciszkanki rodziny Maryi prowadziły Dom Dziecka. Po jego przeniesieniu do Kopernik dawny dom mendykantów służył przez pewien czas jako internat dla młodzieży, a w 1948 r. utworzono szwalnię. Kiedy siostry franciszkanki rodziny Maryi opuściły dom, ich miejsce zajęły siostry felicjanki z Przemyśla zaproszone przez ks. Józefa Kądziołkę. Siostry miały prowadzić m.in. szwalnię oraz internat dla uczennic.

Punktem zwrotnym w historii zabytku był 2002 roku, kiedy to siostry zakonne opuściły wiekowy gmach ze względu na zły stan techniczny. Następnie przez 20 lat zabytek pozostał bez większej opieki i niszczał. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych i mają tam powstać mieszkania.

Chociaż kaplica była wielokrotnie przebudowywana i modernizowana na jej elewacji możemy zobaczyć kilka niezwykle ciekawych elementów. Jednym z nich jest renesansowa tablica fundacyjna biskupa wrocławskiego Jana Thurzo na której zachowały się jeszcze resztki polichromii. Ponadto przetrwał także portal wejściowy z płaskorzeźbą św. Anny.