Jak wyglądał nyski ratusz?
Jak wyglądał nyski ratusz w dawnych czasach? Niestety II wojna światowa obeszła się bardzo boleśnie z niemieckim miastem, które zostało wcielone do Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Co dziwne – odbudowano najważniejsze zabytki starego miasta jak kościół św. Jakuba, Dom Wagi Miejskiej czy zabudowania Rynku Solnego. Dlaczego zatem nie odbudowano zaraz po wojnie ratusza?
Powodów tego stanu rzeczy jest przynajmniej kilka. Pierwszy jest taki, że oryginalny budynek ratusza w Nysie rozebrano w 1782 z rozkazu Fryderyka II. Później na jego miejscu wzniesiono nowy budynek (który był zdecydowanie niższy niż oryginał), a i ten obiekt ostatecznie rozebrano w latach 30. ubiegłego wieku. Władze miasta szykowały się wówczas do “obudowy” budynku w jego historycznej formie. Ponadto ostrzał Nysy w 1945 roku niemal kompletnie unicestwił blisko 90-metrową wieżę, z której zostały jedynie fragmenty czworobocznej podstawy.
Początkowo całe śródmieście planowano zrekonstruować w jego historycznej formie. Inżynier Stanisław Kramarczyk przygotował projekty odbudowy Rynku, ulicy Wrocławskiej, Celnej, dworu biskupiego oraz samego ratusza. I faktycznie – w pierwszym okresie ten plan wdrażano w życie. Zrekonstruowano kamieniczki przy ulicy Brackiej, część w Rynku oraz Dom Wagi Miejskiej jako najbardziej zniszczone obiekty, które wymagały rekonstrukcji w pierwszej kolejności. Wówczas jeszcze przy głównym ulicach miasta stały wypalone fasady kamienic, które oczywiście nadawały się odbudowy.
Co do najstarszego widoku ratusza niestety nie mamy szczęścia… Kiedy sporządzano tzw. Kronikę Świata pod koniec XV wieku umieszczono w niej wizerunek Nysy, jednak ratusz był dopiero w budowie.
Panorama Nysy – XV wiek
W 1493 roku dostaliśmy bardzo realny wizerunek miasta. Widzimy masyw kościoła św. Jakuba oraz budowę dzwonnicy i wieży ratusza. Charakterystyczna “szubienica” na środku grafiki to nic innego jak średniowieczny żuraw budowlany. W 1493 roku ilustrator dokładnie oddał stan realizacji też ważnej inwestycji. Wówczas gotowa była czworoboczna część wieży. W ciągu kolejnych lat wzniesiono część ośmioboczną i dodano smukłą iglicę.
Grafiki z XVI wieku pokazują już ratusz w pełnej okazałości. Grafik wyraźnie zaznaczył sam gmach ratusza, który zdecydowanie górował nad okolicznymi kamienicami. Sam budynek ratusza został rozebrany w 1782 roku na polecenie króla pruskiego Fryderyka. Na jego miejscu wzniesiono kościół protestancki. W połowie XIX wieku wybudowano kolejny gmach, który został później zmieniony w tzw. halę miejską, gdzie organizowano między innymi wystawy czy koncerty. Budynek posiada sporą dokumentację fotograficzną i co ciekawe – na niektórych zdjęciach widać zarys dawnej linii dachu na wieży ratusza.
Na czerwono zaznaczono dawną linię dachu ratusza.
Ostatecznie i ten budynek został rozebrany na początku XX wieku. Następnie miasto przygotowywało się do budowy kolejnego obiektu. Tym razem inwestycja miała mocno nawiązywać do historii i oryginalnego wyglądu budynku. Do dziś zachowały się zdjęcia dwóch wersji gmachu. Udało się jedynie wylać betonową piwnicę, a dalsze plany pokrzyżowała II wojna światowa.
Wieża została niemal doszczętnie zniszczona w 1945 roku. Przez następne dwie dekady w sercu Rynku tkwił kikut po wieży. Fragment czworobocznej podstawy ostatecznie wysadzono w 1966 roku.
Ruiny ratusza. Źródło polska-org
Pod koniec XX wieku rozpoczęła się “nowożytna” zabudowa Rynku. Powstało wówczas kilka kamieniczek w bloku śródrynkowym i ogłoszono plany odbudowy, a w zasadzie budowy ratusza. Pierwszy projekt przygotowany przez Tadeusza Pawlika zawierał opracowanie budynku w historycznej formie z wielkim poszanowaniem historii miasta. Wieża jak i sam budynek miały mocno nawiązywać do wyglądu swoich poprzedników. Następnie uwspółcześniono plany wieży dodając przeszklenia i ażurową iglicę. Obecnie wielu mieszkańców uważa, że przez takie “wykończenie” iglicy budynek wydaje się być niekompletny, niedokończony.
źródło: https://fhn.cba.pl/
Z kolei w 2025 roku przedstawiono nowy wariant zabudowy skrzydła ratusza. Budynek, który powstaje na betonowym podeście gabarytowo z pewnością nawiązuje do bryły dawnego ratusza, jednak na tym podobieństwa się kończą.
