Mówiąc o kapsule czasu często mamy na myśli charakterystyczne kule pod wiatrowskazami – gdzie umieszczano między innymi dokumenty, fotografie, prasę, informację o remoncie danego obiektu czy też pieniądze znajdujące się obecnie w obiegu. Tym razem natrafiono na pozostałości pomnika oraz ślady z przeszłości tych ziem.

Niemcy prowadzili bardzo rozbudowaną politykę historyczną. Pamiętano o poległych w wojnach, a wiele wydarzeń było upamiętnianych poprzez tablice, pomniki czy innego typu instalacje. W samej Nysie znajdowało się wiele takich miejsc pamięci. Sytuacja zmieniła się diametralnie po 1945 roku, kiedy władza ludowa usunęła praktycznie wszystkie miejsca upamiętnienia.

W marcu odnaleziono pozostałości pomnika, który znajdował się na Górce Hanuszowskiej – został wystawiony w celu uczczenia poległych i kombatantów, uczestników tzw. „wojny wyzwoleńczej 1813-1815”, czyli VI koalicji antynapoleońskiej, zakończonej abdykacją Napoleona. Pomnik został ustawiony na wzniesieniu, z którego rozciąga się niezwykle malowniczy widok na Nysę i góry, na styku ówczesnych powiatów nyskiego i grodkowskiego. Ten punkt strategicznie odegrał ważną rolę w czasie oblężenia Nysy przez wojska napoleońskie w 1807 roku, a następnie w czasie walk o Nysę w marcu 1945 roku.

Tak monument wyglądał do 1945 roku. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

W związku z prowadzonymi na przełomie lutego i marca 2023 roku pracami, przy drodze krajowej nr 46 na wysokości Górki Hanuszowskiej, zostały odnalezione fragmenty marmurowego postumentu z inskrypcjami, a w dniach następnych po zdjęciu głębszej warstwy ziemi odsłonięte zostały fundamenty pomnika. Wprawdzie Muzeum Powiatowe w Nysie nie prowadzi w tym miejscu badań archeologicznych, jednak o wszystkich zdarzeniach i postępach prac było informowane na bieżące przez pracownika firmy BUDIMEX SA – informuje Muzeum Powiatowe w Nysie. W specjalnej niszy odnaleziono kapsułę czasu.

Kapsuła wykonana z blachy miedzianej w formie urny, była lekko uszkodzona mechanicznie. Wewnątrz znajdowały się zawilgocone zwitki papieru i skorodowane, nie zidentyfikowane przedmioty. Po rozpakowaniu zawartości stwierdzono: arkusz skóry, mocno skorodowany, z nieczytelnymi, szczątkowo zachowanymi napisami; pliki papierów, w tym broszura z tytułem w języku niemieckim:(…); podłużny arkusz papieru z rysunkiem technicznym pomnika, (ze skalą, bez wymiarów), srebrne pruskie monety zdawkowe (4 szt.), medal za wojnę 1813-1814 roku, ustanowiony 24 grudnia 1813 r. przez króla Fryderyka Wilhelma III i dwa Krzyże Żelazne 1813, pierścionek z oczkiem (damski), przypuszczalnie złoty.

Muzeum Powiatowe w Nysie

Ponadto podczas prac natrafiono na ślady murowanych fundamentów – w tym miejscu najprawdopodobniej wcześniej znajdowała się barokowa kapliczka. Muzealnicy wykonali dokumentację fotograficzną znalezionych elementów pomnika, które trafiły na dziedziniec muzeum.