Sztuka ogrodu japońskiego – skąd wzięło się jej piękno?
Sztuka tworzenia ogrodu sprowadzona została z Chin lub Korei – według dokumentów, ogrody istniały przy pałacach cesarskich w V wieku n.e. Na przestrzeni lat ogród japoński ewoluował, co najlepiej widać śledząc procesy historyczne Japonii; w różnych typach ogrodów znaleźć można odzwierciedlenie charakterystycznych elementów religijnych i kulturowych, charakterystycznych dla czasów ich powstania. Krajobraz ogrodu japońskiego jest bardzo symboliczny, a poszczególne elementy natury nawiązują między innymi do legend lub ludzkiego życia. Współczesny ogród japoński posiada swoisty miks cech ogrodów sprzed lat – warto je poznać.
Historia ogrodów japońskich w datach
Wczesna Japonia obfita była w święte miejsca położone wśród bujnej przyrody. Ludzie oznaczali je układając tam kamyki, które od starożytności odgrywają znaczącą rolę w kulturze Japonii – oznaczają stałość, niezmienność i wieczność; symbolizują także góry i wzgórza, tworząc dekoracyjne akcenty oraz służąc jako główny materiał do budowy mostów, ogrodzeń i ścieżek. Ogrody z tamtego okresu były obecne już przed 794 r. – było to więc przed nadejściem chińskiej kultury tworzenia ogrodów bezpośrednio z lądu.
Następnie rozpoczął się spokojny okres Heidan (794-1185 r.), w którym stolicę Japonii przeniesiono do Kioto, miasta arystokratów lubujących się w sztuce. W pałacach i willach budowano wtedy ogrody Shinden – ogromne tereny wykorzystywane były do przyjęć i zajęć rekreacyjnych; Japończycy oddawali się w nich małym przyjemnościom, takim jak pływanie łódką czy odpoczynkowi na łonie przyrody. Zaprojektowane według chińskiej koncepcji ogrody posiadały wokół siebie duże stawy z wyspami połączonymi charakterystycznymi łukowatymi mostami. Niestety, współcześnie nie przetrwał żaden ze sławnych ogrodów Shinden. Wraz z rozwojem buddyzmu przypadającym na późny okres Heidan, zmieniła się koncepcja projektowania ogrodów – budowano tereny do złudzenia przypominające buddyjski raj. Ogrody Czystej Krainy bardzo przypominały ogrody Shinden i tak jak one, niestety nie przetrwały upływu czasu.
W przeciągu lat 1192-1573 wystąpiły okresy Kamakura i Muromachi. Wtedy rządy zaczęły sprawować elity wojskowe, a ogrody miały przede wszystkim pomagać mnichom w rozwoju duchowym – ogrody stały się prostsze i minimalistyczne, zachowując jednak wiele wcześniejszych elementów (zwłaszcza infrastruktury wodnej). Ogrody w tamtym okresie opisywano jako „ogrody suchego krajobrazu”. W Muromachi postawiono na ogrody mające charakter mikrokosmosu stworzonego do odkrywania.
Okresy Azuchi-Momoyama (1573-1603) oraz Edo (1603-1867) były prawdziwym przełomem; ogrody herbaciane miały nawiązywać do ducha „wabi”, czyli rustykalnej prostoty. Herbaciany ogród japoński łączy prostotę i użyteczność. Okres Edo stanowił kolejne zmiany; zaczęto tworzyć ogromne ogrody przeznaczone do spacerowania pośród wysp, stawów i sztucznych wzgórz. Inspirację z tych wszystkich okresów czerpała między innymi Mała Japonia – ogród japoński ukryty w górach Karkonoszy, który określany jest mianem „cząstki prawdziwej Japonii”. I jest przykładem nowoczesnego ogrodu.
Nowoczesne ogrody japońskie – charakterystyka
W okresie Meiji (1868 r.) Japonia uległa szybkiej modernizacji i skierowała się ku kulturze Zachodu, tworząc na terenie kraju wiele miejskich parków powstałych na wzór tych europejskich. Dzięki politykom i przemysłowcom zaczęto tworzyć nowe, prywatne ogrody spacerowe, które obfite były w rośliny importowane ze starego kontynentu. Współcześni projektanci ogrodów wracają jednak do barwnej przeszłości japońskich ogrodów, na swój sposób interpretując tradycyjny krajobraz ogrodu w stylu japońskim. Na stronie malajaponia.pl można zapoznać się z wizją pary miłośników Kraju Kwitnącej Wiśni, którzy zadecydowali o przeniesieniu skrawka Japonii prosto do Karkonoszy, budując tam swój wymarzony ogród.