INFORMACJA O PRACACH SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ NR 38
-
Świadczenie pieniężne dla Sybiraków.
Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1939-1956 ma na celu zniwelowanie dotychczasowych nierówności i umożliwienie zaspokojenia słusznych roszczeń obywateli polskich zesłanych lub deportowanych do ZSRR w latach 1939–1956, którzy do tej pory nie otrzymali rekompensaty za doznane cierpienia.
To już drugi projekt o tej tematyce, jaki skierował do Sejmu RP Prezydent Andrzej Duda jako realizację swoich obietnic wyborczych. Wcześniej, w listopadzie 2018 roku, w poprzedniej kadencji parlamentu, podobny projekt trafił do laski marszałkowskiej, ale prace nad nim nie zostały zakończone z powodu zastosowania zasady dyskontynuacji po upływie poprzedniej kadencji Sejmu. Na szczęście w tej kadencji proces legislacyjny przebiegł znacznie sprawniej i w efekcie został zakończony już opublikowanym tekstem ustawy.
Ustawa przewiduje przyznanie świadczenia pieniężnego w wysokości proporcjonalnej do okresu pobytu na zesłaniu lub deportacji w ZSRR, osobom, które na podstawie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego uzyskały decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (UdSKiOR) potwierdzającą okres przebywania w:
-
-
niewoli lub obozach internowanych oraz w obozach podległych Głównemu Zarządowi do Spraw Jeńców Wojennych i Internowanych (GUPWI) NKWD, a od marca 1946 r. Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (MWD) ZSRR, i obozach podległych Wydziałowi Obozów Kontrolno-Filtracyjnych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, spowodowanego działalnością kombatancką, lub
-
więzieniach i poprawczych obozach pracy oraz poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych (GUŁag) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, spowodowanego działalnością kombatancką lub działalnością uznaną za równorzędną z działalnością kombatancką, lub
-
więzieniach oraz poprawczych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, lub na przymusowych zesłankach i deportacji w ZSRR, z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych.
-
Formalny warunek wcześniejszego uzyskania przez osobę zainteresowaną decyzji Szefa UdSKiOR oznacza, że nie będzie przeprowadzane nowe postępowanie dowodowe, a wykorzystane zostaną dane o represjach, które dotknęły daną osobę ze strony ZSRR, posiadane już przez UdSKiOR.
Postępowanie o przyznanie świadczenia nie będzie wszczynane z urzędu. Konieczne będzie więc złożenie odpowiedniego wniosku do Szefa UdSKiOR. Wniosek będzie nieskomplikowany: podstawowe dane osobowe; numer rachunku bankowego, numer rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo adres, na który ma być wypłacone świadczenie. Do tego oświadczenie osoby zainteresowanej o nieuzyskaniu odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Dlatego, bo tym osobom, które wcześniej uzyskały takie odszkodowanie lub zadośćuczynienie na mocy wyroku sądowego, świadczenie pieniężne nie będzie przysługiwało. Do wniosku konieczne będzie również dołączenie kopii dokumentu potwierdzającego obywatelstwo polskie, np. dowodu osobistego lub paszportu.
Świadczenie pieniężne będzie przysługiwać osobom posiadającym obywatelstwo polskie w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia. W tekście końcowym ustawy (obowiązującym) zrezygnowano z warunku posiadania obywatelstwa polskiego w chwili zesłania lub deportacji do ZSRR, od którego to warunku miałoby być uzależnione przyznanie świadczenia. Dodatkowo – osoby uprawnione nie muszą obecnie mieszkać w Polsce. Ustawa przewiduje, że na wniosek osoby zainteresowanej zamieszkałej za granicą świadczenie pieniężne będzie wypłacane w państwie zamieszkania na rachunek bankowy tej osoby za granicą. Wypłata będzie wtedy dokonywana w walucie wymienialnej.
Świadczenie pieniężne przyznawane będzie jednorazowo, w wysokości 200 zł za każdy miesiąc okresu podlegania w latach 1936–1956 opisanym wyżej represjom, jednak nie niższej niż 2 400 zł. Przyznanie, ustalenie wysokości oraz odmowa przyznania świadczenia pieniężnego następować będzie w drodze decyzji administracyjnej. Świadczenie będzie wypłacane w terminie miesiąca od dnia doręczenia osobie zainteresowanej decyzji o przyznaniu świadczenia. Świadczenie pieniężne będzie wolne od egzekucji oraz nie będzie podlegało wliczeniu do dochodu uprawniającego do innych świadczeń i dodatków. Ponadto świadczenie będzie zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.
Senat wprowadził do ustawy trzy poprawki, zostały one przyjęte przez Sejm. Celem poprawek było poszerzenie zakresu podmiotowego ustawy o osoby będące ofiarami ludobójczej operacji polskiej NKWD w latach 1937–1938, a także przeprowadzonej w 1936 roku przymusowej deportacji z polskiego rejonu autonomicznego tzw. Marchlewszczyzny i z pasa przygranicznego. Osoby te zostały deportowane przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich z terenów przygranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej do Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Przesiedlenia te były jednym z elementów terroru rozpętanego przez NKWD w latach trzydziestych XX wieku wobec ludności polskiej zamieszkującej na terenach dawnej I Rzeczypospolitej, znajdujących się wówczas na terenie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
W efekcie poprawek senackich ustawa obejmuje dodatkowo represje z lat 1936-1939, dlatego też zmianie uległ również jej tytuł. Ostatecznie brzmi on: „Ustawa z dnia 14 sierpnia 2020 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1936-1956”.
Ustawa wejdzie w życie 21 września 2020 roku.
-
Ułatwienia dla właścicieli pojazdów i kierowców.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw stanowi przede wszystkim odpowiedź na oczekiwania społeczne związane ze zmniejszeniem kosztów i obciążeń administracyjnych dla właścicieli pojazdów. Większość przepisów nowelizacji można uznać za elementy pakietu deregulacyjnego.
Zmiany dotyczą w szczególności przepisów normujących warunki dopuszczania pojazdów do ruchu. Ich zasadniczym celem jest wprowadzenie ułatwień i zarazem zmniejszenie kosztów ponoszonych przez obywateli (właścicieli pojazdów, w tym przedsiębiorców) oraz odpowiednia redukcja zadań powierzonych organom jednostek samorządu terytorialnego. Taki charakter m.in. mają:
-
zwolnienie posiadaczy polskiego prawa jazdy z obowiązku posiadania przy sobie tego dokumentu i okazywania go na żądanie uprawnionego organu kontroli ruchu drogowego, co ma związek ze stworzeniem możliwości weryfikacji danych z dokumentu prawa jazdy oraz jego aktualnego statusu (w tym informacji, czy dokument ten został zatrzymany) w drodze bezpośredniego dostępu do centralnej ewidencji kierowców. Wdrożenie tego rozwiązania zostało powiązane z ogłoszeniem stosownego komunikatu na stronie podmiotowej BIP Ministra Cyfryzacji oraz w Dzienniku Ustaw z co najmniej 3-miesięcznym wyprzedzeniem w stosunku do daty zniesienia obowiązku. Stosowny komunikat ukazał się 4 września br. – od 5 grudnia 2020 roku polscy kierowcy nie będą musieli posiadać przy sobie polskiego prawa jazdy;
-
zniesienie obowiązku wydawania karty pojazdu w procesie pierwszej rejestracji pojazdu – przepis wejdzie w życie 4 września 2022 roku, od tej daty karta pojazdu albo jej wtórnik wydane na podstawie dotychczasowych przepisów tracą ważność, ale właściciel pojazdu może je zachować albo zwrócić do starosty;
-
wprowadzenie możliwości zachowania dotychczasowego numeru rejestracyjnego pojazdu przy jego przerejestrowaniu, o ile pojazd był zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiada tablice zgodne z właściwymi przepisami wykonawczymi, a przy tym są one w należytym stanie i czytelne – przepis ten zacznie obowiązywać z datą określoną w komunikacie Ministra Cyfryzacji (opublikowanym w BIP-ie i w Dzienniku Ustaw) określającym z co najmniej 5 miesięcznym wyprzedzeniem dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających zachowanie dotychczasowego numeru rejestracyjnego pojazdu;
-
zniesienie obowiązku wydawania nalepki kontrolnej i jej wtórnika, a także przekazywania informacji w tym zakresie do centralnej ewidencji pojazdów i udostępniania z tej ewidencji takich informacji – przepis wejdzie w życie 4 września 2022 roku, od tej daty nalepki kontrolne wydane na podstawie dotychczasowych przepisów tracą ważność, ale właściciel pojazdu może zachować je na przedniej szybie pojazdu;
-
wprowadzenie możliwości rejestracji pojazdu lub czasowej rejestracji pojazdu na wniosek właściciela pojazdu przez starostę właściwego również ze względu na miejsce czasowego zamieszkania;
-
wprowadzenie możliwości czasowej rejestracji pojazdu także przez starostę właściwego dla miejsca zakupu lub odbioru pojazdu;
-
wprowadzenie powiązania czasowej rejestracji pojazdu wywożonego za granicę z czynnością wyrejestrowania pojazdu z urzędu;
-
zniesienie obowiązku zwrotu pozwolenia czasowego po upływie terminu czasowej rejestracji pojazdu;
-
rozszerzenie katalogu pojazdów wycofywanych z ruchu (chodzi o postulowaną możliwość czasowego wycofania z ruchu samochodu osobowego z uwagi na konieczność jego naprawy wynikającą z uszkodzenia zasadniczych elementów nośnych konstrukcji lub w przypadku wystąpienia szkody istotnej, na okres od 3 do 12 miesięcy i nie częściej niż po upływie 3 lat od dnia, w którym upłynął okres czasowego wycofania pojazdu z ruchu określony w poprzedniej decyzji – zmiana w tym zakresie pozwoli zainteresowanym ograniczyć koszy ubezpieczenia pojazdu) – przepis ten zacznie obowiązywać z datą określoną w komunikacie Ministra Cyfryzacji (opublikowanym w BIP-ie i w Dzienniku Ustaw) określającym z co najmniej 5 miesięcznym wyprzedzeniem dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających czasowe wycofanie z ruchu samochodu osobowego;
-
zniesienie obowiązku przedkładania do rejestracji pojazdu dowodu własności, jeżeli od ostatniej rejestracji pojazdu nie nastąpiła zmiana w zakresie własności pojazdu;
-
nadanie raportowi generowanemu z centralnej ewidencji pojazdów, z usługi „Mój Pojazd”, mocy dokumentu potwierdzającego dane zgromadzone w tej ewidencji – przepis ten zacznie obowiązywać z datą określoną w komunikacie Ministra Cyfryzacji (opublikowanym w BIP-ie i w Dzienniku Ustaw) określającym z co najmniej 3 miesięcznym wyprzedzeniem dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających generowanie z systemu teleinformatycznego obsługującego centralną ewidencję pojazdów raportu potwierdzającego dane zgromadzone w tej ewidencji;
-
wprowadzenie możliwości rejestracji nowego pojazdu w imieniu kupującego przez przedsiębiorcę zajmującego się sprzedażą nowych pojazdów, co ma w założeniu usprawnić proces rejestracji pojazdu (nabywca pojazdu uzyska możliwość zlecenia złożenia wniosku o rejestrację pojazdu przez upoważnionego przedstawiciela salonu sprzedaży drogą elektroniczną) – przepis wejdzie w życie 4 czerwca 2021 roku;
-
wprowadzenie możliwości zwrotu zatrzymanego elektronicznie dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) przez stację kontroli pojazdów, co z kolei ma przyczynić się do uproszczenia procedury, gdyż wyeliminuje konieczność zwracania się o zwrot dokumentu w określonych przypadkach do urzędu bądź też jednostki obsługującej organ, który zatrzymał dany dokument – przepis wejdzie w życie 4 października 2020 roku.
Niektóre z wprowadzanych regulacji, wymagające wdrożenia rozwiązań technicznych, mają obowiązywać dopiero po ogłoszeniu przez upoważnionego ministra stosownego komunikatu – część tego typu przepisów opisano powyżej.
Osobną grupę przepisów stanowią te, które na poziomie ustawowym regulują kwestie o charakterze systemowym lub modyfikują istniejące już obecnie rozwiązania. Odnosi się to m.in. do przepisów: nakładających nowe obowiązki na wytwórców praw jazdy i dowodów rejestracyjnych; regulujących nowe zasady wymiany informacji z państwami członkowskimi Unii Europejskiej lub EFTA o pojazdach zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; ustanawiających bazę punktów kontaktowych przedstawicieli producentów pojazdów na terytorium RP; określających zasady zwrotu wycofanych z użytkowania tablic rejestracyjnych przez organy rejestrujące do producenta tych tablic; zapewniających dostęp do centralnej ewidencji pojazdów Strażom Leśnym i Strażom Parków, a do centralnej ewidencji kierowców – organom Inspekcji Ochrony Środowiska; w zakresie demontażu pojazdu oraz obowiązków przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów; będących podstawą migracji danych gromadzonych w bazach starostw.
Ponadto na poziomie ustawowym, a nie rozporządzeń, zostały określone m.in.:
-
zasady wydawania wtórników dokumentów i wtórników tablic rejestracyjnych, a także tablicy dodatkowej,
-
przesłanki odmowy rejestracji pojazdu,
-
struktura numeru rejestracyjnego pojazdu,
-
miejsce umieszczania oznaczeń oraz tablic rejestracyjnych i obowiązek utrzymywania tablic w należytym stanie,
-
obowiązek prowadzenia ewidencji tablic rejestracyjnych indywidualnych i wyznaczania pojemności rejestracyjnych dla niektórych tablic.
Senat wprowadził do ustawy sześć poprawek, pięć z nich zostało przyjętych przez Sejm. Większość przepisów ustawy wejdzie w życie 4 grudnia 2020 roku, poza opisanymi wyżej wyjątkami.
Jerzy Czerwiński – Senator RP