Święty Jakub z nawróconym magiem Hermogenesem
Wystawa w Muzeum Powiatowym w Nysie przygotowywana na 800-lecie miasta wciąż się rozrasta. Do Nysy dotarł bezcenny zabytek sztuki gotyckiej, a mianowicie jedyne z zachowanych skrzydeł dawnego Ołtarza Głównego z nyskiej fary z przedstawieniem św. Jakuba z nawróconym magiem Hermogenesem.
Trzeba pamiętać, że w XV wieku wnętrze kościoła św. Jakuba i św. Agnieszki wyglądało inaczej niż dziś. Przeprowadzona po 1945 roku „regotyzacja” wnętrza ma niewiele wspólnego z wyglądem pierwotnym. Obecnie miejsce Ołtarza Głównego zajmuje piękny, jednak stosunkowo mały tryptyk z początków XVI wieku.
W latach 1451-54 wykonano monumentalną nastawę dedykowaną patronowi kościoła.
Do dziś zachowała się wyłączenie jedna kwatera tego dzieła, która jest przechowywana w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Jej awers, przedstawiający św. Jakuba z nawróconym czarnoksiężnikiem Hermogenesem, należał, jak świadczy o tym złote tło i półplastyczny, pozłacany baldachim, do uroczystego otwarcia ołtarza. Rewers kwatery wypełnia natomiast scena modlitwy Chrystusa w Ogrójcu, rozgrywająca się na skromniejszym, srebrzonym. Biorąc po uwagę rzadkie przedstawienie z Hermogenesem historycy sztuki w pewnym stopniu mogą przeprowadzić rekonstrukcję ołtarza.
Z odtworzonej hipotetycznie kompozycji ołtarza i wymiarów zachowanej kwatery: 1,82 x 1,04 m, wnioskować można o wymiarach całego retabulum. Przy uwzględnieniu prawdopodobnej szerokości ram uzyskujemy następujące wymiary: wysokość nastawy ok. 4 m, a ze zwieńczeniami co najmniej 4,5 m; szerokość ołtarza zamkniętego: ponad 4 m, otwartego: ok. 8 m. Retabulum to, ustawione przecież na mensie i zapewne jakiejś predelli, sięgać musiało na wysokość ponad 6 m. Była to istotnie machina magna, znakomicie wpasowująca się w bardzo wysokie i szerokie na ok. 9 m prezbiterium kościoła nyskiego – czytamy w pracy autorstwa Aleksandry Szewczyk i Jacka Witkowskiego poświęconej dawnej nastawie ołtarzowej.
Ołtarz został rozebrany podczas barokowej przebudowy kościoła w XVII wieku.